Medyczne testy laboratoryjne obejmują analizę próbek krwi, moczu i/lub innych płynów ustrojowych lub tkanek w celu lepszego zrozumienia stanu zdrowia danej osoby. Niektóre testy laboratoryjne dostarczają dokładnych informacji na temat konkretnych problemów zdrowotnych, podczas gdy inne dostarczają bardziej ogólnych informacji. Twój lekarz łączy informacje z medycznych testów laboratoryjnych z badaniem fizykalnym, historią zdrowia i innymi testami diagnostycznymi (takimi jak prześwietlenia lub USG), zanim postawi ci diagnozę; jednak poznanie znaczenia wyników laboratoryjnych (zwłaszcza powszechnych badań krwi i moczu) może pomóc w lepszym zrozumieniu objawów i funkcjonowania organizmu.
Kroki
Część 1 z 2: Zrozumienie badań krwi
Krok 1. Dowiedz się, czym jest CBC
Jednym z najczęstszych badań krwi analizowanych w laboratorium medycznym jest pełna morfologia krwi (CBC). CBC mierzy najczęstsze typy komórek i elementów we krwi, takie jak czerwone krwinki (RBC), białe krwinki (WBC) i płytki krwi. Czerwone krwinki zawierają hemoglobinę, która przenosi tlen do wszystkich komórek, podczas gdy krwinki białe są częścią układu odpornościowego i pomagają niszczyć mikroorganizmy, takie jak wirusy, bakterie i grzyby, pomagając organizmowi w tworzeniu skrzepów krwi.
- Niska liczba hemoglobiny (wartość Hb 12-16) jest częścią czerwonych krwinek, co sugeruje niedokrwistość, która może powodować niedotlenienie (brak wystarczającej ilości tlenu do tkanek), chociaż zbyt wiele krwinek czerwonych (tzw. erytrocytoza) może wskazywać na chorobę szpiku kostnego.
- Niska liczba białych krwinek (zwana leukopenią) może również sugerować problem ze szpikiem kostnym lub potencjalny efekt uboczny przyjmowania leków - powszechny problem podczas chemioterapii raka. Z drugiej strony wysoka liczba krwinek białych (zwana leukocytozą) zwykle wskazuje, że walczysz z infekcją.
- Normalne zakresy RBC różnią się w zależności od płci. Mężczyźni mają od 20 do 25% więcej krwinek czerwonych, ponieważ są zwykle więksi i mają więcej tkanki mięśniowej, co wymaga więcej tlenu.
Krok 2. Dowiedz się o panelach cholesterolu
Innym powszechnym badaniem krwi jest panel cholesterolowy (zwany również panelem lipidowym). Panele cholesterolu są pomocne w określaniu ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak miażdżyca, zawał serca i udar. Profil cholesterolowy/lipidowy obejmuje pomiary całkowitego cholesterolu we krwi (obejmuje wszystkie lipoproteiny we krwi), cholesterolu o wysokiej gęstości (HDL), cholesterolu o niskiej gęstości (LDL) i trójglicerydów, które są zwykle magazynowanymi tłuszczami w komórkach tłuszczowych.
- W idealnej sytuacji całkowity cholesterol powinien wynosić mniej niż 200 mg/dl, a stosunek HDL („dobry” do LDL („zły”) powinien wynosić mniej niż 3,5:1, aby zmniejszyć ryzyko chorób układu krążenia.
- HDL usuwa nadmiar cholesterolu z krwi i transportuje go do wątroby w celu recyklingu. Zdrowe poziomy są większe niż 50 mg/dl (najlepiej powyżej 60 mg/dl).
- LDL transportuje cholesterol z wątroby do komórek, które go potrzebują, a także do naczyń krwionośnych w odpowiedzi na uraz i stan zapalny – może to wywołać zatkanie tętnic (tzw. miażdżyca). Zdrowe poziomy są niższe niż 130 mg/dl (najlepiej mniej niż 100 mg/dl).
- Lekarze przyglądają się wynikom profilu cholesterolu / lipidów przed ustaleniem, czy potrzebujesz leków obniżających cholesterol.
Krok 3. Doceń, czym jest CMP
Kompleksowy panel metaboliczny (CMP) mierzy inne składniki we krwi, takie jak elektrolity (naładowane sole mineralne potrzebne do przewodnictwa nerwowego i skurczu mięśni), minerały organiczne, białko, kreatynina, enzymy wątrobowe i glukoza. CMP jest zwykle zlecany w celu określenia ogólnego stanu zdrowia, ale także sprawdzenia funkcji nerek i wątroby, a także poziomu elektrolitów i równowagi kwasowo-zasadowej. CMP są często zamawiane wraz z CBC w ramach standardowych badań lekarskich i corocznych badań fizycznych.
- Sód jest potrzebny do regulacji poziomu płynów i umożliwienia funkcjonowania nerwów i mięśni, ale zbyt dużo we krwi powoduje nadciśnienie (wysokie ciśnienie krwi) i zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Zbyt mała ilość może być również niebezpieczna, powodując problemy neurologiczne. Normalny poziom sodu wynosi od 136 do 144 mEq/L.
- Enzymy wątrobowe (ALT i AST) wzrastają, gdy wątroba jest uszkodzona lub zaogniona - spowodowana alkoholizmem, przedawkowaniem acetaminofenu (tylenolu), kamieniami żółciowymi, zapaleniem wątroby lub zaburzeniami autoimmunologicznymi.
- Jeśli twój poziom azotu mocznikowego we krwi (BUN) i kreatyniny jest podwyższony, prawdopodobnie oznacza to, że twoje nerki mają problemy. BUN powinien wynosić od 7 do 29 mg/dl, podczas gdy poziom kreatyniny powinien wynosić od 0,8 do 1,4 mg/dl.
Krok 4. Zrozum testy glukozy we krwi
Innym potencjalnym składnikiem CMP jest badanie poziomu cukru we krwi (glukozy). Testy poziomu cukru we krwi mierzą ilość glukozy krążącej w krwioobiegu, zwykle po poście przez co najmniej osiem godzin. Testy glukozy są zwykle zlecane, jeśli lekarz podejrzewa, że możesz mieć cukrzycę typu 1 lub 2 lub ciążową. Cukrzyca typu 1 rozwija się, gdy trzustka nie wytwarza wystarczającej ilości hormonu insuliny (którego zadaniem jest pobieranie glukozy z krwi i dostarczanie jej do komórek) lub komórki organizmu „ignorują” działanie insuliny. Cukrzyca typu 2 rozwija się, gdy tkanki są oporne na działanie insuliny, zwykle z powodu otyłości. Dlatego diabetycy mają chronicznie wysoki poziom glukozy we krwi (zwany hiperglikemią), który przekracza 125 mg/dl.
- Osoby z wysokim ryzykiem cukrzycy mają poziom cukru we krwi między 100 – 125 mg/dl – jeśli jesteś w tym zakresie, możesz być określany jako „stan przedcukrzycowy”.
- Utrzymujące się wysokie poziomy glukozy mogą w dłuższej perspektywie powodować uszkodzenia narządów i powodować powikłania cukrzycy, takie jak choroby serca, choroby nerek, choroby oczu i neuropatia.
- Należy pamiętać, że istnieją inne przyczyny wysokiego poziomu cukru we krwi, takie jak przewlekły stres, choroba nerek, nadczynność tarczycy i rak lub stan zapalny trzustki.
- Bardzo niski poziom glukozy (poniżej 70 mg/dl) nazywany jest hipoglikemią i może być spowodowany przyjmowaniem zbyt dużej dawki insuliny, alkoholizmem i niewydolnością różnych narządów (wątroby, nerek i/lub serca).
Część 2 z 2: Zrozumienie testów laboratoryjnych moczu
Krok 1. Dowiedz się, do czego służą ekrany analizy moczu
Analiza moczu wykrywa produkty uboczne prawidłowego/nieprawidłowego metabolizmu, komórki, białka i bakterie w moczu. Zdrowy mocz jest zazwyczaj przejrzysty, bez nieprzyjemnego zapachu i sterylny, co oznacza, że nie zawiera znacznej liczby bakterii. Wiele zaburzeń metabolicznych i nerkowych można wykryć we wczesnym stadium poprzez badanie przesiewowe pod kątem nieprawidłowości za pomocą analizy moczu. Te nieprawidłowości mogą obejmować wyższe niż normalne stężenia glukozy, białka, bilirubiny, krwinek czerwonych, krwinek białych, kryształów kwasu moczowego i bakterii.
- Lekarz może zalecić analizę moczu, jeśli podejrzewa stan metaboliczny (np. cukrzycę), chorobę nerek lub zakażenie dróg moczowych (ZUM).
- Do analizy moczu musisz zebrać 1 - 2 uncje moczu ze środkowego strumienia (nie początkową porcję z cewki moczowej) do sterylnego plastikowego kubka. Zazwyczaj zaleca się pobranie próbki z samego rana. Nie zapomnij dokładnie wyczyścić genitaliów przed pobraniem próbki moczu, szczególnie jeśli masz miesiączkę.
- Powód, dla którego musi znajdować się w środku strumienia: bakterie będą znajdować się na skórze w pobliżu otworu, jeśli cewka moczowa jest prawidłowa. Początkowy strumień moczu zawiera niektóre z tych bakterii.
- Twoja próbka moczu jest analizowana w laboratorium na trzy sposoby: poprzez badanie wizualne, test paskowy i badanie mikroskopowe.
Krok 2. Zrozum wyniki laboratoryjne sugerujące problem metaboliczny/nerkowy
Większość problemów metabolicznych i problemów z nerkami nie powoduje wyraźnych objawów, przynajmniej na początkowych etapach. Ogólne uczucie zmęczenia i braku energii jest powszechne, ale trudno je powiązać z dysfunkcją nerek lub gruczołów. Analiza moczu może sugerować, że problem istnieje, chociaż sam w sobie nie jest rozstrzygający – często wymagane są również badania krwi, badanie fizykalne i inne badania (USG, MRI).
- Zwykle w moczu nie ma znaczących ilości białka (albumin); jednak, gdy poziom białka w moczu jest wysoki (tzw. białkomocz), może to być wczesny objaw choroby nerek. Proteinuria jest również powszechna w przypadku szpiczaka mnogiego i różnych rodzajów raka.
- Choroba nerek może również powodować obecność krwi (RBC) w moczu, a także wysoką kwasowość i ciężar właściwy (stężenie moczu). Kryształy w moczu mogą być oznaką kamieni nerkowych lub dny moczanowej.
- Obecność cukru (glukozy) i ketonów w moczu może wskazywać na cukrzycę. Tak więc diabetycy mają zbyt dużo glukozy we krwi i moczu. Możesz mieć tylko wysokie stężenia ketonów, ale nie glukozę w moczu, jeśli ostatnio nie jadłeś dużo.
Krok 3. Dowiedz się, jak skorelować objawy ZUM z wynikami laboratoryjnymi
Innym częstym powodem analizy moczu jest podejrzenie infekcji dróg moczowych (ZUM). ZUM zwykle obejmuje tylko cewkę moczową (zapalenie cewki moczowej), ale w cięższych przypadkach może również obejmować pęcherz moczowy (zapalenie pęcherza moczowego) i nerki (odmiedniczkowe zapalenie nerek). ZUM występują znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn – około 40% amerykańskich kobiet ma przynajmniej jedno w swoim życiu. Objawy ZUM są znacznie bardziej oczywiste niż wczesne stadia zaburzeń nerek czy metabolicznych. Częste i (lub) bolesne (piekące) oddawanie moczu, ciemny kolor moczu, mocz we krwi, uczucie konieczności ponownego oddawania moczu zaraz po oddaniu moczu, ból w podbrzuszu, ból pleców i łagodna gorączka to najczęstsze objawy ZUM.
- Głównym dowodem ZUM z części testu moczu jest obecność azotynów lub esterazy leukocytów (produkt krwinek białych).
- Pod mikroskopem, jeśli masz ZUM, widoczne będą WBC (pewny znak infekcji/stanu zapalnego), bakterie i prawdopodobnie krwinki czerwone.
- Chociaż wiele bakterii może powodować ZUM, większość z nich jest wywołana przez E. coli, które powszechnie występują w stolcu.
Krok 4. Rozpoznaj inne ważne wyniki laboratoryjne
Na podstawie analizy moczu można również zidentyfikować inne stany i choroby, takie jak choroba wątroby lub zapalenie, rak nerek i pęcherza moczowego, przewlekłe zapalenie gdzieś w ciele i ciąża. Parametry te nie zawsze są rutynowo sprawdzane w medycznym laboratorium krwi, więc lekarz może poprosić o nie specjalnie.
- Bilirubina jest produktem ubocznym rozkładu krwinek czerwonych i zwykle nie występuje w moczu. Każda bilirubina w moczu może wskazywać na uszkodzenie lub chorobę wątroby, taką jak marskość lub zapalenie wątroby. Może również wskazywać na chorobę pęcherzyka żółciowego.
- Obecność nieprawidłowo wyglądających komórek, a także leukocytów i krwinek czerwonych w moczu może wskazywać na raka gdzieś w układzie moczowo-płciowym. W przypadku podejrzenia raka zwykle wykonuje się również badania krwi i hodowle komórek.
- Jeśli podejrzewasz, że jesteś w ciąży, ponieważ przegapiłeś miesiączkę, analiza moczu może być pomocna w jej potwierdzeniu. Laboratorium medyczne będzie szukać ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG) w próbce moczu, która jest hormonem wytwarzanym przez łożysko kobiet w ciąży. Hormon można również wykryć we krwi, chociaż testy ciążowe sprzedawane w aptekach mierzą hCG w moczu.
Wideo - Korzystając z tej usługi, niektóre informacje mogą być udostępniane YouTube
Porady
- Wszystkie badania krwi i moczu muszą zawierać pewne podstawowe elementy: imię i nazwisko oraz legitymację zdrowotną, datę wykonania i wydrukowania badania, nazwę badania(ów), laboratorium i lekarza, który zlecił badanie, rzeczywiste wyniki badania, normę porównawczą zakres wyników i oznaczonych nieprawidłowych wyników.
- Istnieje wiele czynników, które mogą wypaczyć wyniki badań krwi i moczu (zaawansowany wiek, leki na receptę, dieta, poziom stresu, wysokość/klimat miejsca zamieszkania), więc nie wyciągaj pochopnych wniosków, dopóki nie masz szansy porozmawiać z lekarzem.
- Po zapoznaniu się z tym, jak testy laboratoryjne wyglądają na papierze, możesz szybko przeskanować stronę w poszukiwaniu oznaczonych nieprawidłowych wyników (jeśli są), które są oznaczone jako „L” dla zbyt niskiego lub „H” dla zbyt wysokiego.
- Nie musisz zapamiętywać normalnych zakresów dla żadnego badania krwi lub moczu, ponieważ zawsze będą one drukowane obok wyników testu jako wygodne odniesienie.
- Test PSA to badanie krwi, które wyszukuje rodzaj białka wytwarzanego przez komórki prostaty i uwalnianego do krwi i nasienia. Pożądane są poziomy PSA poniżej 4,0 ng/ml.
Ostrzeżenia
- Ten artykuł w żaden sposób nie ma na celu udzielenia porady medycznej. Aby uzyskać poradę medyczną, skontaktuj się z lekarzem.
- Nigdy nie używaj wyników laboratoryjnych do leczenia siebie. Wyniki laboratoryjne to tylko jedna część szerokiej gamy narzędzi, których lekarz używa do diagnozowania i leczenia chorób.
- Każdy test może być błędny z powodu wielu czynników. Może to skutkować fałszywie dodatnim lub ujemnym wynikiem, a nawet nieprawidłowymi poziomami. Dlatego większość testów jest wykonywana co najmniej dwukrotnie, aby je potwierdzić. Jednak w niektórych przypadkach wyniki mogą być bezwzględne (zwykle w teście, który szuka nieprawidłowości w próbce i nie występują one w żadnej ilości) - te testy są zwykle oznaczone „DNR”, co oznacza „Nie powtórzono”.
